Trí tuệ nhân tạo (AI – Artificial Intelligence) đang “tấn công” khắp các “mặt trận” đời sống và các dự đoán đang dần thành hiện thực, AI sẽ làm thay đổi sâu sắc bộ mặt xã hội khi làm thay con người rất nhiều thứ.

Sự phát triển mạnh mẽ của các công cụ trí tuệ nhân tạo (AI) tạo sinh như ChatGPT đang làm dấy lên những lo ngại về việc chúng có thể đe dọa công việc của con người trong nhiều lĩnh vực, ngành nghề. Vậy với một lĩnh vực liên quan nhiều đến xử lý dữ liệu như toán học, các công cụ AI đã có thể thay thế được các nhà toán học hay chưa?

Với sự xuất hiện của hàng loạt công cụ chatbot AI như ChatGPT của Open AI, Bard của Google, hay Bing của Microsoft đã tạo ra làn sóng làm chấn động giới học thuật. Các công cụ AI có thể viết luận, tạo ra hình ảnh, video và cả làm toán. Tuy nhiên, như vậy vẫn là chưa đủ để thuyết phục các nhà toán học. Đúng là AI có khả năng học hỏi rất nhanh, nhưng nó thiếu ý thức chung và đơn giản là không có khả năng suy luận và phản bác các sự kiện ở mức độ mà con người có thể làm được.

Ông Lindon Roberts - Giảng viên toán học, Đại học Sydney cho rằng: "AI cực kỳ hữu ích trong việc xử lý dữ liệu, thực hiện các phép tính phức tạp, nhưng còn một khía cạnh khác. Để toán học thực sự là toán học, nó phải hoạt động ở cấp độ logic và lý trí, và đây là điểm khác biệt mà AI chưa thực sự vượt qua được. Việc dựa vào dữ liệu khiến nó không thể dễ dàng đưa ra những khái quát hóa hoàn toàn đúng trong mọi trường hợp".

Theo các chuyên gia, việc sử dụng AI trong toán học cũng giống như tương tác với một người rất giỏi trong việc đưa ra câu trả lời đúng, nhưng lại rất tệ trong việc giải thích lý do tại sao. Bởi vậy, các nhà toán học vẫn cần phải tự mình giải quyết vấn đề. Sẽ không có AI nếu không có trí thông minh của con người. Thuật ngữ AI có nghĩa là con người thiết kế nó. Con người viết các dòng mã mà AI được phát triển. Dữ liệu mà máy AI vận hành được con người nhập vào. Và chính con người sử dụng những cỗ máy này. Khi ứng dụng AI tiếp tục phát triển, các dịch vụ của con người cũng vậy. Ai đó phải thiết kế các quy trình AI của máy, tạo ra các máy này, vận hành và bảo trì chúng.

Giáo sư Geordie Williamson - Giám đốc Viện Nghiên cứu toán học Sydney: "Trong các hệ thống AI hiện đại, bạn không thể hiểu chính xác chúng đang làm gì, tạo ra câu trả lời như thế nào. ChatGPT có thể đưa ra những câu trả lời, một điều rất quan trọng. Nhưng những khó khăn trong khả năng giải thích cách thức dẫn đến câu trả lời đó lại là một vấn đề lớn".

Do vậy, Giáo sư Williamson tin rằng, dù rất thông minh, các công cụ AI vẫn chưa thể thực sự đe dọa đến công việc của ông, ít nhất là vào lúc này.

"Các công cụ AI sẽ không thể thay thế chúng tôi trong thời gian ngắn vì chúng vẫn chưa thể suy luận. AI chưa thể thực hiện một cách đáng tin cậy những nỗ lực suy luận khó khăn mà các nhà toán học vẫn làm mỗi ngày", Giáo sư Geordie Williamson nhấn mạnh.

Các chuyên gia cũng nhận định, với sự phát triển mạnh mẽ như hiện nay, các công cụ AI hứa hẹn những tiềm năng to lớn trong nhiều lĩnh vực, bao gồm cả toán học. Bên cạnh đó, việc thiết lập các quy định điều tiết sẽ là điều cần thiết để ngăn ngừa các rủi ro mà công nghệ này có thể đem lại. AI không phải là thứ đáng sợ. Tuy nhiên, bạn phải tăng cường thêm năng lực và các kỹ năng của mình để không bị thay thế bởi AI. Nâng cao kỹ năng, theo kịp các xu hướng mới nhất trong lĩnh vực của bạn, đồng thời đổi mới và sáng tạo. 

Để toán học thực sự là toán học, nó phải hoạt động ở cấp độ logic và lý trí, và đây là điểm khác biệt mà AI chưa thực sự vượt qua.

ThS. Nguyễn Huế Tiên