ChatGPT – một từ khoá công nghệ được tìm kiếm nhiều nhất hiện nay và thu hút một lượng khổng lồ người sử dụng trong một khoảng thời gian ngắn sau khi được ra mắt. Với sức hút ấy, các nhà lãnh đạo, chuyên gia ở các ngành nghề khác nhau đã cùng bàn luận về việc ứng dụng ChatGPT vào trong các lĩnh vực của họ nhằm nâng cao hiệu suất công việc và tiết kiệm thời gian, chi phí. Trong đó, ngành giáo dục cũng đã và đang đưa ra những nhận định và đề xuất về việc ứng dụng ChatGPT trong công tác dạy và học. Chúng ta sẽ tìm hiểu cụ thể trong các phần sau đây.

1. ChatGPT là gì?

ChatGPT (Generative Pre-trained Transformer) là một công cụ được phát triển bởi OpenAI – một trong những công ty hàng đầu trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo. Công cụ này có thể tự động tạo ra các văn bản một cách tự nhiên giống như được tạo ra bởi con người, dựa trên những thông tin đầu vào mà nó nhận được. Mô hình này được đào tạo hay huấn luyện trên một tập dữ liệu lớn với kích thước lên đến vài triệu trang và số lượng tham số khổng lồ với 175 tỷ. Điều này giúp cải thiện khả năng “hiểu” và trả lời các câu hỏi và yêu cầu của người dùng. 

(Nguồn: https://investingnews.com/invest-in-openai-chatgpt)

1. Ứng dụng tiềm năng của ChatGPT trong công tác dạy và học

Nhờ vào khả năng có thể tự động trả lời hầu hết các câu hỏi hay đáp ứng yêu cầu bất kỳ của người sử dụng một cách nhanh chóng mà ChatGPT có thể hỗ trợ cho quá trình dạy và học như sau:

• Hỗ trợ các giáo viên và giảng viên trong quá trình soạn bài giảng, bài tập và bài kiểm tra một cách tự động và dễ dàng hơn. Do công cụ này có thể truy cập và tổng hợp thông tin từ một lượng lớn dữ liệu nên nó giúp cho giáo viên và giảng viên tiết kiệm thời gian và công sức. Hơn nữa, ChatGPT không có giới hạn kiến thức cho riêng một lĩnh vực nào mà hầu hết các lĩnh vực đều có thể nhận được sự hỗ trợ từ nó. Cụ thể, công cụ này hỗ trợ lập trình cho người dùng như sau:

(Nguồn: https://ttvn.toquoc.vn/chatgpt-chatgpt-khong-the-thay-the-con-nguoi-vi-khong-co-cam-xuc-y-tuong-va-trai-nghiem-cua-con-nguoi-2023020321274036.htm)

Hơn nữa, ChatGPT có thể lập trình với nhiều ngôn ngữ khác nhau:

(Nguồn: https://ttvn.toquoc.vn/chatgpt-chatgpt-khong-the-thay-the-con-nguoi-vi-khong-co-cam-xuc-y-tuong-va-trai-nghiem-cua-con-nguoi-2023020321274036.htm)

Ngoài ra, công cụ này còn giúp giải đáp câu hỏi về toán học như ví dụ sau:

(Nguồn: https://thuvienthuthuat.net/cach-giai-toan-bang-chat-gpt.html)

Và ChatGPT còn có thể trả lời cho các môn học khác. Như vậy, liệu rằng ChatGPT có thể thay thế giáo viên và giảng viên hay không? Điều này là không thể, bởi vì nhiệm vụ và trách nhiệm của người Thầy không chỉ là truyền đạt kiến thức cho người học mà còn dẫn dắt, giúp cho người học có được khả năng tự học, tự nghiên cứu để đáp ứng nhu cầu của xã hội sau khi tốt nghiệp. Bên cạnh đó, người học cũng cần được rèn luyện về mặt đạo đức, cần được quan tâm, chia sẻ từ người Thầy của mình. Trong khi đó, ChatGPT hoàn toàn không có cảm xúc, ý tưởng hay trải nghiệm của con người nên để hoàn thành nhiệm vụ và trách nhiệm của người Thầy là điều không thể mà nó chỉ có thể xem như công cụ hỗ trợ cho giáo viên, giảng viên trong quá trình giảng dạy. 

• Tiếp theo, ChatGPT có thể hỗ trợ cho người học làm các bài tập, ôn tập cho các kỳ thi một cách dễ dàng hơn. Người học có thể tự tin, mạnh dạn đặt các câu hỏi và thắc mắc của mình cho ChatGPT mà không ngần ngại như khi đặt câu hỏi cho giáo viên hay giảng viên. Đối với công cụ này, người học có thể đặt yêu cầu cho ChatGPT để tạo ra ngẫu nhiên các câu hỏi kiểm tra thuộc chủ đề mà người sử dụng mong muốn và sau đó người học sẽ làm các bài tập đó để kiểm tra lại kiến thức của mình. Hay người học có thể nhờ sự trợ giúp của ứng dụng này để tạo ra các văn bản tóm tắt về các nghiên cứu để tiết kiệm đáng kể thời gian. Tuy nhiên, một giả thiết có thể đặt ra rằng, học sinh và sinh viên có thể hoàn toàn nhờ ChatGPT để làm các bài tập mà Thầy Cô giao về nhà và hoàn toàn phụ thuộc vào công nghệ, nếu không có sự trợ giúp của công nghệ thì họ sẽ trở nên kém cỏi. Điều này sẽ không hoàn toàn xảy ra bởi ứng dụng này không hiểu được những gì nó viết, nó chỉ trả lời theo những gì nó được đào tạo hay huấn luyện dựa trên bộ dữ liệu được cung cấp. Và hiện tại ChatGPT vẫn chưa trả lời thật sự chuẩn xác các câu hỏi như ví dụ sau:

(Nguồn: https://edunet.vn/bai-viet/Co-nen-ung-dung-chat-gpt-vao-giao-duc-8639)

Do đó, người sử dụng cần có kiến thức để kiểm tra, sửa đổi lại những văn bản, câu trả lời của ChatGPT. Điều này buộc người học phải tiếp thu kiến thức và nâng cao trình độ của bản thân. Ngoài ra, vấn đề đạo văn cũng đã được đặt ra do ứng dụng này hoàn toàn tổng hợp thông tin dựa trên các tài liệu được cung cấp. Nhưng theo ông Scott Aaronson – nhà nghiên cứu của OpenAI đã nhắc đến một công trình tạo ra watermark ẩn nằm bên trong các văn bản do ChatGPT tạo ra. Dựa vào điều này mà văn bản được tạo tự động bởi ChatGPT sẽ được phát hiện và giúp ngăn chặn vấn đề đạo văn. Như vậy, ChatGPT có thể được xem như là một công cụ hỗ trợ cho quá trình học tập của người học giúp nâng cao hiệu quả học tập hơn là một hành động gian lận. 

Từ những thảo luận trên, ta thấy rằng việc ứng dụng ChatGPT vào trong quá trình dạy và học là cần thiết như việc chuyển đổi số đã được thực hiện trong đại dịch Covid-19. Đây chính là sự thích nghi và phát triển của công tác dạy và học theo sự phát triển của công nghệ giúp nâng cao hiệu suất và tiết kiệm thời gian, chi phí.  Tuy nhiên, để ứng dụng ChatGPT một cách hiệu quả thì người sử dụng cần thực hành công cụ này để biết và hiểu về nó. Hơn nữa, việc đào tạo người dùng ChatGPT cần được thực hiện để đảm bảo việc sử dụng công cụ này đúng cách, hiệu quả, có trách nhiệm và đạo đức.