Vấn đề Bảo mật IoT năm 2025

Internet of Things (IoT) đã và đang thay đổi cách chúng ta sống và làm việc, từ các thiết bị gia đình thông minh như đèn, loa, đến các hệ thống công nghiệp phức tạp như dây chuyền sản xuất tự động. Tuy nhiên, cùng với sự phát triển vượt bậc, các vấn đề bảo mật IoT đang trở thành thách thức lớn. Năm 2025, khi số lượng thiết bị IoT được dự đoán vượt mốc 75 tỷ, việc đảm bảo an toàn cho các hệ thống này là ưu tiên hàng đầu. Bài viết này sẽ phân tích các vấn đề bảo mật IoT nổi bật và đề xuất những giải pháp tiềm năng.

  1. Thách thức bảo mật IoT trong năm 2025

Các thiết bị IoT thường có tài nguyên hạn chế về bộ nhớ và khả năng xử lý, khiến chúng dễ trở thành mục tiêu của các cuộc tấn công mạng. Dưới đây là những thách thức chính:

  • Tấn công DDoS quy mô lớn: Các thiết bị IoT bị xâm nhập có thể bị sử dụng để tạo ra các cuộc tấn công từ chối dịch vụ (DDoS), làm tê liệt các hệ thống trực tuyến. Với số lượng thiết bị IoT ngày càng tăng, quy mô của các cuộc tấn công này có thể gây thiệt hại nghiêm trọng.
  • Thiếu tiêu chuẩn bảo mật thống nhất: Sự đa dạng của các nhà sản xuất IoT dẫn đến việc thiếu các giao thức bảo mật chung, gây khó khăn trong việc triển khai các biện pháp bảo vệ đồng bộ.
  • Rò rỉ dữ liệu cá nhân: Các thiết bị IoT thu thập dữ liệu người dùng như thói quen sinh hoạt, vị trí, hoặc thậm chí thông tin tài chính. Nếu không được mã hóa đúng cách, dữ liệu này dễ bị đánh cắp.
  • Tấn công vào hệ thống công nghiệp: IoT công nghiệp (IIoT) được sử dụng trong các lĩnh vực như sản xuất, năng lượng và giao thông. Một lỗ hổng bảo mật có thể dẫn đến ngừng hoạt động nhà máy, tai nạn giao thông hoặc thiệt hại kinh tế lớn.

Thống kê đáng chú ý: Theo báo cáo từ các chuyên gia, đến năm 2025, hơn 50% các vụ tấn công mạng sẽ liên quan đến các thiết bị IoT nếu không có biện pháp bảo mật hiệu quả.

Hình ảnh từ https://www.nait.vn/

  1. Giải pháp bảo mật IoT trong tương lai

Để đối phó với các thách thức trên, các giải pháp bảo mật cần được triển khai ở cả cấp độ thiết bị, mạng và dữ liệu. Dưới đây là một số hướng đi tiềm năng:

  • Mã hóa mạnh mẽ: Dữ liệu truyền tải giữa các thiết bị IoT cần được mã hóa bằng các giao thức như TLS (Transport Layer Security) hoặc AES (Advanced Encryption Standard) để ngăn chặn truy cập trái phép.
  • Xác thực đa yếu tố (MFA): Áp dụng các phương pháp xác thực như sinh trắc học, mã OTP hoặc khóa bảo mật để đảm bảo chỉ người dùng hợp pháp mới có thể truy cập vào thiết bị hoặc dữ liệu.
  • Cập nhật phần mềm thường xuyên: Các nhà sản xuất cần cung cấp các bản vá bảo mật định kỳ để sửa lỗi và bảo vệ thiết bị khỏi các mối đe dọa mới. Người dùng cũng cần được khuyến khích cập nhật firmware thường xuyên.
  • Ứng dụng AI và Blockchain: Trí tuệ nhân tạo (AI) có thể được sử dụng để phát hiện các hành vi bất thường trong hoạt động của thiết bị IoT, trong khi blockchain cung cấp một phương pháp lưu trữ dữ liệu phi tập trung, tăng cường tính bảo mật và minh bạch.
  • Phát triển tiêu chuẩn chung: Các tổ chức quốc tế và nhà sản xuất cần hợp tác để xây dựng các tiêu chuẩn bảo mật IoT thống nhất, đảm bảo tất cả thiết bị đều tuân thủ các yêu cầu an toàn cơ bản.
  1. Vai trò của Khoa CNTT NTTU trong việc giải quyết vấn đề bảo mật IoT

Khoa Công nghệ Thông tin (CNTT) đóng vai trò quan trọng trong việc giảng dạy nghiên cứu và phát triển đưa ra các giải pháp bảo mật IoT. Các hoạt động như đào tạo sinh viên về an ninh mạng, tổ chức hội thảo chuyên đề, và hợp tác với doanh nghiệp để phát triển công nghệ bảo mật tiên tiến đang được đẩy mạnh. Trong năm 2025, Khoa CNTT hướng đến:

  • Tăng cường các chương trình đào tạo chuyên sâu về bảo mật IoT.
  • Thúc đẩy nghiên cứu về các giao thức mã hóa và xác thực mới.
  • Tổ chức các cuộc thi hackathon để khuyến khích sinh viên tìm kiếm và sửa chữa lỗ hổng bảo mật trong các thiết bị IoT.
  1. Kết luận

Bảo mật IoT không chỉ là vấn đề công nghệ mà còn là trách nhiệm của toàn xã hội. Năm 2025, với sự gia tăng nhanh chóng của các thiết bị IoT, việc đảm bảo an toàn cho các hệ thống này đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các nhà sản xuất, nhà nghiên cứu, và người dùng. Khoa CNTT sẽ tiếp tục tiên phong trong việc đào tạo và nghiên cứu để góp phần xây dựng một tương lai IoT an toàn và bền vững.

ThS. Dương Minh Tuấn, K. CNTT